Usta gazeteci ve siyasetçi Altan öymen 1930'lardan 1960'a uzanan bir dönemi anlatıyor "Anılı Kitaplar"ında. öymen, Türkiye'nin ve dünyanın hikayesine kendi hikâyesini de katarak, siyasi olayları ele alırken magazini, kültürü, sporu da ihmal etmeden bir nevi toplumsal hafıza oluşturuyor.
Setin İçindeki Kitaplar;
Bir Dönem Bir çocuk
Bu kitapta Altan öymen'in çocukluğuyla birlikte, 1930'lu 1940'lı yılların hikayesi var. Dönem çok ünlü bir dönem. Konuları arasında İkinci Dünya Savaşı'nın öncesi var, kendisi var, sonrası var. "Savaşa girdik, giriyoruz" günleri, Trakya sınırındaki köprülerin atılması, İstanbul'un boşaltılması, "Karartma Geceleri", opera geceleri, Köy Enstitüleri devrimi, Irkçılık-Turancılık davası, Tan gazetesinin basılması, çok partili hayatın ilk seçimi, dönemin olayları arasında. Dönemin adı geçenleri arasında da, Atatürk'ten İnönü'ye, Churchill'den Stalin'e, Hitler'den Mussolini'ye, Roosevelt'ten Nazım Hikmet'e, Sabahattin Ali'den Nihal Atsız'a kadar, zamanın birçok ünlü kişisi var. Tarzan, "Şirley", Münir Nurettin, Safiye Ayla, Hamiyet Yüceses, Arsen Lüpen, Cingöz Recai, Fenerbahçeli Cihat, Beşiktaşlı Hakkı da dahil... Ve tabii, Altan öymen'in babası Hıfzırahman Raşit, annesi Nezaket öymen, kardeşleri örsan öymen ve Gülden (öymen) Hacaloğlu da, yazarın anlattığı kişiler arasında.
Değişim Yılları
Altan öymen, anılarının ilk cildi Bir Dönem Bir çocuk kitabında, kendi çocukluğuyla birlikte, 1930'lar ve 1940'lar dönemindeki Türkiye'nin ve dünyanın hikayesini anlatmıştı. Bu ikinci kitaptaysa o dönemi izleyen "değişim yılları"nı anlatıyor. 1947,1948,1949,1950, 1951... Yani, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından "Soğuk Savaş"ın başladığı yıllar... "İki bloklu dünya"nın, hatta bir anlamda "iki dünyalı dünya"nın oluştuğu yıllar... Türkiye, o "iki dünya"dan Batı dünyasının içinde yer almaya çalışıyor. O arada, tabii birçok değişime uğruyor. Ekonomide "Yerli malı kullanmalı" sloganlarının yerini "Amerikan malı kullanmalı" ilanları alıyor.
Caddelerden Rus otobüsleri gidiyor, Amerika troleybüsleri geliyor... Ve yirmi yedi yıldan beri ilk iktidar değişikliği... İsmet Paşa'lı yılların ardından Bayar-Menderes dönemi... Ordu dahil, her yerde "değiştirme" operasyonları.. .Türkçe ezan yerine Arapça ezan... Askerimizin yeni görevi, "komünizme karşı" Kore Savaşı... "Susurluk metotları": Sabahattin Ali cinayeti... Nazım Hikmet'in hapisten çıkışı ve "askere alınma" kaygısıyla kaçışı... Sporda ilk büyük olimpiyat zaferimiz; altısı altın on iki madalya... Olimpiyatlarda "ilk kadın atlet"imiz... Krallar ve artistler sosyetesi... Hepsi, Altan öymen'in kendi "değişim"inin hikayesiyle birlikte, bu kitapta...
öfkeli Yıllar
Altan öymen'in yeni kitabının adı öfkeli Yıllar. ülkemizde 1950'deki ilk iktidar değişikliğinden sonraki yıllar, gerçekten bir "öfke dönemi"nin başlangıcıdır. Siyasi partiler arasında tahammülsüzlük ve öfke eğilimleri o yıllarda hızla tırmanır. öfke, dış politika söylemlerinde de yer alır... Komünistlik şüphesi, "vatan hainliği"nin kanıtı gibi görülür. Bu, McCarthy dönemini yaşayan ABD'de de öyledir, ama Türkiye'deki McCarthy'cilik, bir ara ABD'dekini aratmayacak kadar şiddetlenir. Bir başka tartışma konusu, "İrtica tehlikesi var mı, yok mu"dur. Bu soruya hükümet bazen "yoktur" diye cevap verir, bazen "vardır" deyip bazı kişi ve kuruluşlar hakkında önlemler alır... Dönemin ülke içi olaylarının başlıkları arasında şunlar da var: "167 komünist" davası, Malatya suikastı, Atatürk'ü Koruma Kanunu,
6-7 Eylül Olayları, Halkevlerinin kapatılması, CHP mallarının alınması, Kırşehir'in cezalandırılması, basını dize getirme girişimleri... Ama aynı zamanda, Eisenhower'ın başkan seçilmesinden Stalin'in ölümüne, Mısır ihtilalinden İran'daki Musaddık hareketine, ABD'deki McCarthy'ciliğin gelişmesinden Marilyn Monroe'nun hikâyesine kadar, dünyada ne olup bittiğini anlatan bölümler de var. Tabii, o dönemde gazeteciliğini sürdüren Altan öymen'in kendi gençlik yıllarını anlattığı bölümlerle birlikte...
... Ve İhtilal
Altan öymen yeni "anılı" kitabında, 1955-1960 dönemini anlatıyor. Yani, dünyada Soğuk Savaş'ın sürdüğü, gerginliklerin tırmandığı, ihtilallerin yaşandığı bir dönemi... Türkiye'de de iktidar ve muhalefet arasındaki öfkeli ve kavgalı yıllar devam ediyor. öymen o yıllardaki olayları 20'li yaşlarında bir gazeteci olarak izliyor. O arada evleniyor, askere gidiyor ama gündemdeki olayları izlemeye ara vermiyor... Adnan Menderes'li, İsmet İnönü'lü, Celal Bayar'lı iç siyaset olaylarını... Şah'lı-Süreyya'lı, Faysal'lı dış olayları... Futbolda Macar Milli Takımı'nı yenişimizi... Ve Macar ihtilali, Irak ihtilali gibi dünyayı sarsan olayları... Ama tabii, kitapta anlatılanların en önemlisi, Türkiye'yi sarsan bir olay: "27 Mayıs İhtilali."
öymen, bu kitaba yazdığı önsözde, 27 Mayıs'la ilgili tartışmaların, uzun yıllar boyunca Yassıada kararlarının etkisi altında kaldığını belirterek şöyle diyor: "Bugün rahmetle andığımız Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'a uygulanan idam cezalarına gösterilen haklı tepkiler, o iki döneme de objektif bir şekilde bakmayı büsbütün güçleştirmiştir. Şimdi sanıyorum, 27 Mayıs 1960'tan yarım yüzyıldan fazla zaman geçtikten sonra, o günün öncesini de, sonrasını da daha soğukkanlı ve objektif ölçülerle değerlendirmek mümkündür... Aynı zamanda gereklidir de... 27 Mayıs 1960 gününden sonraki dönem gibi, o günden önceki dönemde de neler olduğu, bugünkü nesiller tarafından iyi bilinmelidir."
Kullanıcı Yorumları